Bir tez çalışmasının en temel yapı taşlarından biri araştırma bulgularıdır. Ancak bu bulguların yalnızca tez içinde değil, özet metninde de etkili ve akademik bir dille sunulması gerekir. Tez özeti yazımı sürecinde öğrencilerin en sık zorlandığı konulardan biri de tam olarak budur: Araştırma sürecinde elde edilen bulguların çokluğu karşısında hangilerini ve nasıl aktaracaklarını bilememek.
Bu yazıda, tez özeti yazdırma ya da bireysel yazım sürecinde araştırma bulgularını kısa, net, akademik ve dikkat çekici biçimde nasıl sunacağınızı detaylı bir şekilde anlatacağız. Ayrıca örnek yapılar, hatırlatıcı noktalar ve içerik dengeleme stratejileriyle süreci sadeleştireceğiz.
1. Bulguların Özetteki Yeri ve Önemi
Tez özeti; giriş, yöntem, bulgular ve sonuç olmak üzere genellikle dört ana yapıdan oluşur. Bu yapılar içinde bulgular, çalışmanın katkısını yansıtan en somut kısımdır.
Araştırma bulguları özet içinde:
-
Araştırmanın ne işe yaradığını gösterir.
-
Katılımcılardan elde edilen verilerin özetini sunar.
-
Sayısal gücü olan sonuçlar sayesinde okuyucuyu ikna eder.
-
Yorum içermeden bilgi sunar.
Bulgusuz bir tez özeti, yalnızca amaç ve yöntem anlatımıyla sınırlı kalır. Bu da metnin değerini ciddi şekilde azaltır.
2. Hangi Bulgular Özet İçin Uygundur?
Tezinizde 10 farklı bulgu elde etmiş olabilirsiniz. Ancak özette bunların hepsine yer vermek hem mümkün değildir hem de metni amacından uzaklaştırır. Bu yüzden aşağıdaki türdeki bulgular öne çıkarılmalıdır:
-
Araştırma sorusuna doğrudan yanıt veren bulgular.
-
Sayısal olarak güçlü olan, yüzdelik ya da katsayı içeren veriler.
-
Tezin hipotezlerini destekleyen ya da çürüten temel bulgular.
-
Anlamlılık düzeyi içeren istatistiksel çıktılar.
Unutulmaması gereken kural şudur: “Sadece tezinizin en çok konuşulmasını istediğiniz 1-2 bulgusunu özetinize alın.”
3. Araştırma Bulgularını Yazarken Yapılması ve Kaçınılması Gerekenler
Yapılması Gereken | Kaçınılması Gereken |
---|---|
Sayısal verileri doğrudan yazın | Bulguları yoruma dönüştürmeyin |
Sadeleştirilmiş cümleler kurun | Uzun açıklamalara girmeyin |
Anlamlılık düzeylerini belirtin | Detaylı test isimlerine yer vermeyin |
Okuyucunun ilgisini çekecek oranlara yer verin | Alıntı ya da kaynak göstermeyin |
Her bulguyu tek bir cümlede anlatın | Aynı fikri birden çok cümlede ifade etmeyin |
4. Örnek Bulguların Özet Biçimine Dönüştürülmesi
Örnek Tez Cümlesi:
“Çalışma kapsamında elde edilen veriler SPSS 25.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin %64’ü sınav dönemlerinde sosyal medyada daha fazla vakit geçirdiğini, %36’sı ise ders çalışma saatlerini kısıtladığını ifade etmiştir.”
Özet Biçimi:
“Katılımcıların %64’ü sınav dönemlerinde sosyal medyada daha fazla zaman geçirdiğini belirtmiştir.”
Yapılanlar:
-
Program bilgisi çıkarıldı.
-
Yorum katılmadı.
-
Gereksiz ikinci veri elendi.
-
Net, sade, kısa hale getirildi.
5. Araştırma Bulgularını Özette Anlatmanın 5 Stratejisi
1. Sayı ya da oranla destekle
“Çoğu katılımcı” yerine “%72’si” gibi net ifade kullanın.
2. Değişken ilişkisini vurgula
“Akademik başarı ile sosyal destek arasında anlamlı ilişki bulundu.” gibi ölçülebilir ilişki sunun.
3. Anlamlılığı belirt
“p<.05” gibi istatistiksel düzey belirtimi, özetin akademik gücünü artırır.
4. Gündelik yorumdan uzak dur
“Bu durum dikkat çekicidir.” gibi ifadeler yerine, doğrudan veri yazın.
5. Giriş ve sonuç bölümleriyle bağ kur
Bulgular, tezinizin amacıyla ilişkili olmalı ve sonuç kısmına zemin hazırlamalıdır.
6. Tez Özeti Yazdırma Sürecinde Bulguların Teslimi
Profesyonel yazım hizmeti alınacaksa, aşağıdaki şekilde bilgi aktarımı yapılmalıdır:
-
Bulguların yer aldığı tablo ya da kısa paragraf gönderilmeli.
-
Hangi bulguların vurgulanması gerektiği belirtilmeli.
-
Yalnızca ham veriler değil, anlamlılık taşıyan ifadeler sunulmalı.
-
Gerekirse “bu verilerden hangisini özetle öne çıkaralım?” gibi geri bildirim döngüsü sağlanmalı.
7. Sık Yapılan Hatalar
-
Tüm bulguları sıralamak
-
Bulgular yerine çıkarım yazmak
-
Belirsiz ifadeler kullanmak (“çoğu”, “bir kısmı”)
-
Anlamlı olmayan detaylara yer vermek (örneklem yüzdesi yerine şehir isimleri vb.)
-
Sonuçla örtüşmeyen bulgular yazmak
Araştırma bulguları, bir tezin en nesnel ve ikna edici kısmıdır. Bu nedenle tez özeti yazımında ya da yazdırma sürecinde, bulguların doğru seçilmesi ve akademik bir dille sunulması zorunludur. Ancak bu, tüm verilerin sıralanması anlamına gelmez. Aksine, gereksiz detaylardan arındırılmış, doğrudan verilere dayanan ve çalışmanın amacına hizmet eden net bulgular öne çıkarılmalıdır.
Bu yazıda sunduğumuz stratejiler sayesinde, özetinizi oluştururken en çarpıcı bulguları nasıl sunacağınızı ve bu sunumu nasıl sadeleştireceğinizi öğrenmiş oldunuz. Gerek kendi yazım sürecinizde gerek profesyonel destek alırken, bu yapıları referans alarak daha güçlü ve daha akademik özet metinleri oluşturabilirsiniz.
Unutmayın, bir tez özeti yalnızca “ne yaptığınızı” değil, “ne elde ettiğinizi” de göstermelidir. Bu gösterim ise ancak sayısal temelli, akademik dille yazılmış kısa ve net bulgularla mümkündür.