Tez özeti; araştırmanın amaç–yöntem–bulgu–etki zincirini, çoğu kurumsal yönergede 200–300 (yer yer 300–500) kelimelik tek paragrafta, okunabilir ve ikna edici biçimde sunmak zorundadır. Bu hacimde “içerik yönetimi”, yalnızca neyin dahil edilip edilmeyeceğini belirlemek değildir; aynı zamanda hangi bilginin hangi sırayla, hangi yoğunlukla, hangi metriklerle ve hangi dille sunulacağını kararlaştıran operasyonel bir sistemdir. “Özet yaptırma” yaklaşımı içerik yönetimini brief → içerik envanteri → omurga tasarımı → yerleştirme → sıkılaştırma → kalibrasyon → kalite kapıları → teslim adımlarına bağlar.
1) İçerik Envanteri: Net Veri Olmadan İyi Akış Olmaz
Amaç: Tüm aday içerikleri tek sayfada görmek.
Envanter şablonu:
-
A. Çalışmanın tek cümlelik amacı
-
B. Tasarım/örneklem/veri kaynağı (ölçek/benchmark/cihaz)
-
C. 2–3 çekirdek bulgu (disipline özgü metrik/tema: d, %95 CI, MCID; doğruluk–F1/AUC–süre; β, κ ve iki tema adı)
-
D. Etki cümlesi (kime, nerede, ne fayda?)
-
E. Sınırlılık cümlesi (dürüst tek cümle)
-
F. Anahtar kelimeler (3 genel + 2 bağlam + 1 yöntem/metrik)
Kural: Envanter “taslak metin” değil ham veridir. Önce veriyi sabitleyin, sonra yazın.
2) İçerik Omurgası: IMRaD Kondenseri ile Sıra Disiplini
Özette tek paragraf ve IMRaD ritmi:
-
Bağlam + Amaç (1–2 cümle)
-
Yöntem (1 cümle)
-
Bulgular (1–2 cümle; tam sayılarla)
-
Etki + sınırlılık (1 cümle)
Neden kritik? İçerik doğru olsa bile sıra yanlış ise okur önce “sonuç”u, sonra “neden inanmamız gerektiğini” arar; ikna gücü düşer.
3) CEI Etiketlemesi: “Claim–Evidence–Impact” ile Fazlayı Ayıklamak
Envanterdeki her cümleyi C/E/I ile işaretleyin:
-
C (Claim): Amaç/boşluk/iddia
-
E (Evidence): Yöntem + metrik/tema
-
I (Impact): Etki + sınırlılık
Karar: Etikete oturmayan içerik ya çıkarılır ya dönüştürülür. Böylece özette “süslü ama gereksiz” cümle kalmaz.
4) Disiplin-Özgü İçerik Çekirdeği: İkna Para Birimi
Klinik/sağlık: d, %95 CI, MCID + klinik anlam cümlesi.
Mühendislik/BT/AI: doğruluk–F1/AUC–süre; benchmark protokolü kısa yan tümce.
Eğitim/Sosyal: β, iki tema adı, κ (kodlayıcı uyumu); politika/uygulama etkisi.
Kural: Özette 2–3 metrik/tema; en kritikleri seçin.
5) Yerleştirme Mantığı: Sayı Nerede Durursa Anlam Orada Kurulur
Metrikler etki cümlesinden hemen önce görünür.
-
“Doğruluk %2,1; F1 %1,4 arttı; deney süresi %8 azaldı.”
-
“d=0,45; %95 CI [0,21–0,69]; MCID aşıldı.”
-
“β=0,32 (p<.05); temalar A/B; κ=0,81.”
Sonra etki: “Bu artış, [hedef saha] uygulamalarında…”.
Gerekçe: Okur sayı → anlam → uygulama zincirini kesintisiz izler.
6) Arka Plan Ekonomisi: Hacmi Etkiye Yatırın
Literatür anlatısı özette 1–2 cümleyi aşarsa, yöntem ve bulgular görünmez.
Dönüşüm:
-
Önce: “Son yıllarda… çok sayıda çalışma…” (4 cümle)
-
Sonra: “X bağlamında Y sorun sürüyor. Bu çalışma Z’yi amaçlar.” (2 cümle)
Kazanç: Kelime kotası bulgu ve etkiye aktarılır.
7) Terim ve Kısaltma Yönetimi: Tek Kavrama Tek İsim
İlk geçişte tam ad + kısaltma (“Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM)”), sonrasında yalnız kısaltma.
TR–EN terim sözlüğü oluşturun: “iç tutarlılık ↔ Cronbach’s alpha”, “açıklayıcı faktör analizi ↔ EFA”, “κ ↔ Cohen’s kappa”.
Etkisi: İçerik akışı bölünmeden iki dilli paralellik korunur.
8) Kip ve Zaman Yönetimi: İçeriğin Ritmi de İçeriktir
Geniş → Geçmiş → Geniş dizisi:
-
Bağlam/genel gerçek: geniş (“görülür”)
-
Yapılan iş/bulgular: geçmiş (“uygulandı”, “arttı”)
-
Etki/öneri: geniş (“katkı sunar”)
Kontrol listesi: Tek paragrafta kip sıçraması var mı? Varsa cümleleri bölün/yeniden sırala.
9) Bağlaç Ekonomisi ve Cümle Boyu: Sıkı İçerik = Hızlı Anlama
-
Paragraf başına 1 ana bağlaç (ancak/dolayısıyla/ayrıca).
-
Cümlede en fazla 1 ikincil bağ.
-
Ortalama cümle uzunluğu 18–24; 30+ sözcüklü cümle oranı <%10.
Sonuç: İçerik netliği artar, revizyon turları azalır.
10) Anahtar Kelime Mimarisi: İçeriğe Kapı Açmak
Formül: 3 genel (alan/tema) + 2 bağlam (örneklem/uygulama) + 1 yöntem/metrik.
Uyum: Başlıktaki ana terimler özette erken görünmeli; anahtar kelimeler bu ağla hizalı olmalı.
Etik: “Trafik için yanıltıcı etiket” içerik yönetiminin düşmanıdır.
11) TR–EN Paralel İçerik: “Çeviri” Değil “Eşdeğer Yazım”
Önce mesaj listesi (M1–M4) iki dilde paralel hazırlanır; sonra yazı.
Kural: EN özet ne fazlasını söylesin ne eksiğini; metrik/tema ve sırayı aynen koruyun.
Fayda: İçerik tutarlılığı ve uluslararası görünürlük artar.
12) Similarity (Benzerlik) Yönetimi: İçerik Tekrarını Azaltmak
Kısa metinde şablon cümleler benzerliği yükseltir.
Teknik: Cümle iskeletini değiştirin (“Bu çalışma X’i amaçlamaktadır.” → “Amaç, X’tir.”), nominalizasyonu azaltın (“gerçekleştirilmiştir” → “yapıldı”), sayıyı koruyup çevre dilini özgünleştirin.
Rapor: v1→vFinal benzerlik çıktısı + riskli trigram listesi.
13) Okunabilirlik Metrikleri: İçerik Kalitesini Ölçmek
-
Ort. cümle uzunluğu 18–24
-
30+ sözcüklü cümle <%10
-
Trigram tekrar düşük
-
Pasif/etken alana uygun
Teslim eki: Önce–sonra raporu ve kısa yorum (ne değişti, neden?).
14) Sınırlılık Cümlesi: İçeriğin Fren Sistemi
Şablon: “Örneklem tek merkezle sınırlıdır; çok merkezli çalışmalar önerilir.”
İşlev: Abartıyı dengeler; okurun beklentisini gerçekçi çerçeveye alır.
15) İçerik Kalibrasyonu: A/B Sürüm Stratejisi
Değişken yönergeler (atıf/kelime/paragraf) için iki sürüm hazırlayın:
-
A-sürüm: Atıfsız, tek paragraf, 200–300 kelime.
-
B-sürüm: Tek atıflı/iki paragraf seçeneği.
Kural: Mesaj/ölçü sabit; yalnız biçim değişir.
16) Mikro Atölye – 180’den 120 Kelimeye İçerik Korumalı Düşürme
Önce (dağınık arka plan): 4 cümle literatür; amaç geç; metrik yok.
Sonra (içerik yönetimli):
“Bu çalışma, X bağlamındaki Y boşluğunu ele alarak Z’yi amaçlar. N katılımcı/veri seti üzerinde [tasarım/benchmark] uygulanmıştır. Doğruluk %2,1, F1 %1,4 artmıştır (p<.05); nitel analizde iki tema (A/B) belirlenmiştir (κ=0,81). Bulgular, [hedef saha] uygulamalarında maliyet ve zaman kazancına katkı sağlar. Örneklem tek merkezle sınırlıdır; çok merkezli çalışmalar önerilir.”
Analiz: CEI omurgası yerinde; metrikler etki öncesinde; sınırlılık dürüst.
17) Vaka 1 – Klinik: CI ve MCID Görünmezse İçerik Eksik Kalır
Sorun: Sadece p-değeri verilmiş; CI/MCID yok.
Çözüm: “d + %95 CI + MCID” üçlüsü tek cümlede; ardından klinik anlam.
Sonuç: İçerik “istatistiksel” olmaktan “klinik”e terfi eder.
18) Vaka 2 – BT/AI: Benchmark Yığılması
Sorun: Üç metrik + iki veri seti + protokol tek cümlede boğuluyor.
Çözüm: Doğruluk–F1–süre tek cümle; veri setleri “orta ölçekli/kurumsal” diye yan tümce; protokol kısa.
Sonuç: İçerik akışı hızlanır; okuyucu kıyasın “nerede/kime göre” olduğunu anlar.
19) Vaka 3 – Eğitim: Tema Adı ve κ Olmadan Yorum Şişer
Sorun: “Öğrenci deneyimi olumlu temalara işaret ediyor.” (hangi temalar?)
Çözüm: “İki tema (A/B) belirlendi; κ=0,81.”
Sonuç: İçerik ölçülebilir hâle gelir; güven artar.
20) Dosya ve Biçim İçeriği: Görünmez, Ama Kritik
-
Dosya adları:
YYYY-MM-DD_TR_vFinal.pdf
,…_EN_vFinal.pdf
-
Erişilebilir PDF: Metin seçilebilir, başlık ve dil etiketleri doğru.
-
Anahtar kelimeler: TR/EN .txt dosyası.
Gerekçe: İçerik ne kadar iyi olursa olsun yanlış paketleme görünürlüğü düşürür.
21) İletişimde İçerik Yönetimi: “Üç Madde” Teslim Notu
Her ara teslimde 3 madde:
-
Neyi yaptık? (ör. metrik yerleşimi, kip ritmi)
-
Neyi bekliyoruz? (örn. CI aralığı, β onayı)
-
Sonraki adım? (EN paralellik/anahtar kelime onayı)
Fayda: İçerik kararları izlenebilir; revizyon turları azalır.
22) İçerik KPI’ları: Ölçmeden Yönetilmez
-
CEI uyum puanı (cümlelerin % kaçı C/E/I etiketli?)
-
IMRaD sırası koruma oranı
-
Okunabilirlik kazanımı (cümle uzunluğu & 30+ oranı)
-
Benzerlik düşüşü ve riskli trigramların temizliği
-
“Eksik kritik metrik” vakaları (hedef: 0)
-
Onay turu sayısı ve döngü süresi
23) Cep Rehber – İçerik Yönetimi Hız Kontrol Listesi
-
Envanter formu dolu mu (amaç, yöntem, metrik/tema, etki, sınırlılık)?
-
CEI etiketlemesi yapıldı mı; etiketsiz cümle kaldı mı?
-
IMRaD sıranız tek paragrafta sağlam mı?
-
Metrikler etki öncesinde ve bağlamlı mı?
-
Arka plan ≤ 2 cümle mi?
-
Kip ritmi geniş → geçmiş → geniş mi?
-
Terim/kısaltma standardı ve TR–EN sözlük hazır mı?
-
Okunabilirlik/benzerlik raporları olumlu mu?
-
Anahtar kelimeler başlık/özet ağıyla hizalı mı?
-
Paket: erişilebilir PDF, doğru dosya adları, .txt anahtar kelime eklendi mi?
Sonuç: İçerik Yönetimi, Kısa Metnin Görünmez Direksiyonudur
Tez özeti; içerik envanteriyle başlayan, IMRaD kondenseriyle şekillenen, CEI etiketlemesiyle sıkılaştırılan ve disipline özgü metrik/tema doğru yerde gösterildiğinde ikna gücü kazanan bir akıştır. Terim/kısaltma standardı, kip ve zaman ritmi, arka plan ekonomisi, TR–EN paralel mesaj yönetimi, okunabilirlik–similarity denetimleri ve erişilebilir teslim paketiyle birleştiğinde kısa metinde yüksek etki üretilir.
“Özet yaptırma” yaklaşımı içerik yönetimini bir alışkanlık değil, denetlenebilir bir sistem hâline getirir: veri önce toplanır, sıra ile anlam kilitlenir, gereksiz olan ayıklanır, metrikler bağlamla görünür, etki ve sınırlılık dürüstçe kapanır. Sonuç; hakem ve editörün ilk 8–10 saniyede aradığı dört yanıtı—ne, nasıl, ne buldu, kime ne sağlar—net ve ölçülü biçimde veren, kabul olasılığı yüksek bir özet.