Tez özeti; araştırmanın amaç–yöntem–bulgu–etki zincirini 200–300 (kimi yönergelerde 300–500) kelimede görünür kılan, başvuru dosyasının en kritik parçasıdır. Bu kadar dar hacimde yüksek ikna üretmenin birinci şartı, “müşteri taleplerini” (araştırmacı/danışman/kurum) yapısal, ölçülebilir ve izlenebilir biçimde yönetmektir. Talep yönetimi yalnızca “istekleri toplamak” değil; yönerge ve etik çerçevesi, alan-özgü metrik/tema beklentisi, iki dilli paralellik, okunabilirlik/benzerlik hedefleri, zaman ve teslimat protokolleri ile birlikte ele alınması gereken bir sistemdir.
1) Talep Ekosistemi: Tek “Müşteri” Yoktur
-
Araştırmacı/öğrenci: metnin anlaşılır ve kurumsal yönergeye uygun olmasını ister.
-
Danışman/akademisyen: bilimsel doğruluk, metrik/tema görünürlüğü, etik.
-
Kurum/dergi/ensitü: biçimsel uyum (kelime/karakter, atıf politikası, anahtar kelime).
İlke: Talepleri tek listede toplayın ama rol bazlı etiketleyin: [İçerik], [Metrik], [Terminoloji], [Etik/Yönerge], [Biçim], [Zaman].
2) Talep Toplama: “Berrak Brief” Olmadan Başlamayın
Brief Formu (özet):
-
Tez başlığı ve tek cümle amaç
-
Tasarım/örneklem/ölçek veya veri seti/benchmark
-
2–3 kilit bulgu (metrik/tema)
-
Yönerge: kelime/karakter, atıf, anahtar kelime, TR–EN şartı
-
Teslimat tarihi ve revizyon penceresi
-
Gizlilik/NDA, anonimleştirme gereksinimleri
Sonuç: Talep muğlaklığı en baştan kapanır, revizyon sayısı düşer.
3) Talep Önceliklendirme: Kritik Yol ve Zorunlu Bağımlılıklar
Özet üretiminde gecikme yaratan talepler genellikle metrik onayı (d/CI, F1/AUC, β/κ), yönerge doğrulaması ve TR–EN paralel mesaj listesidir.
Teknik: RICE/ICE gibi basit çerçeveler yerine bağımlılık grafiği kullanın: “Metrik onayı gelmeden EN sürüm olmaz.”
4) Talep → Gereksinim Dönüşümü: Dilek Değil, Kriter
“Daha akıcı olsun” talebi, gereksinim değildir.
Dönüşüm: “Ortalama cümle uzunluğu 26→20; 30+ sözcüklü cümle oranı <%10; benzerlik riskli trigramlar temizlenecek.”
Fayda: Subjektif talep, ölçülebilir hedefe dönüşür.
5) Çelişen Talepleri Yönetmek: “Şeffaf Kısıt” Dili
-
Danışman uzun arka plan ister, kurum 250 kelime sınırı koyar.
Çözüm mesajı: “Kelime sınırı nedeniyle arka planı 1–2 cümleye indirip metrikleri etki cümlesinden hemen önce konumlandıracağız. Dilerseniz uzun arka planı gövdeye taşıyalım.”
İlke: Kısıtı saklamayın; “A/B sürüm” ile seçenek üretin.
6) Talep–Yönerge Çatışması: Etik ve Biçim Önceliklidir
-
Atıf talebi varsa ama özet atfı yasak: “A-sürüm (atıfsız) zorunlu; B-sürüm (tek atıflı) yedekte.”
-
Anahtar kelime manipülasyonu istenirse: dizinlenebilirlik ve dürüstlük ilkesi hatırlatılır.
Kural: Etik/biçim ihlali pahasına talep karşılanmaz.
7) Terminoloji Talepleri: “Sözlükle” Kilitleyin
Karma taleplerin %30’u terminolojiden gelir.
Araç: 30–50 maddelik TR–EN terim sözlüğü (SEM, Cronbach’s alpha, κ, d, CI, macro-F1).
Protokol: İlk taslakla birlikte paylaşılır, değişiklikler karar günlüğüne işlenir.
8) Metrik/Tematik Talepler: Alanın “İkna Para Birimi”
-
Klinik/sağlık: d, %95 CI, MCID + klinik anlam cümlesi.
-
Mühendislik/BT/AI: doğruluk–F1/AUC–süre; kısa protokol.
-
Eğitim/Sosyal: β + iki tema + κ; politika/uygulama etkisi.
İletişim: “Özette en fazla 2–3 metrik/tema; en isabetli olanlar görünür olmalı.”
9) TR–EN Paralel Talepler: “Mesaj Listesi” ile Ön Onay
Çoğu talep metin farkına değil, vurgunun kaymasına bağlıdır.
Yöntem: TR’deki M1–M4 (amaç, yöntem, bulgu, etki) mesajları EN’de bire bir eşleştirip metin yazmadan onay alın.
Kazanç: Revizyon döngüsü kısalır, ton kayması önlenir.
10) Okunabilirlik/Benzerlik Taleplerini Sayıyla Karşılamak
“Daha akıcı/daha özgün” istekleri, raporlarla yanıtlanır:
-
Ort. cümle uzunluğu, uzun cümle oranı, trigram yoğunluğu
-
Benzerlikte kalıp cümle dönüşümü; nominalizasyon azaltma
Teslim eki: v1→vFinal raporu + 3 maddelik yorum (ne değişti, neden, etkisi).
11) Zaman Talepleri: Geri Planlama ve Tampon Süreler
-
T–7 v1, T–4 v2, T–2 v3, T–1 son denetim, T teslim.
-
Mikro tampon: sprint sonlarında 2–4 saat, makro tampon: teslim öncesi 1 gün.
Talep yanıtı: “Kelime sınırı düşerse 4 adımlı kriz protokolüne geçeceğiz.”
12) Fiyatlandırma ve Kapsam Talepleri: Katmanlı Model
-
Standart paket: TR özet + anahtar kelime + okunabilirlik/benzerlik raporu.
-
Çift dilli paket: TR + EN paralel özet + terim sözlüğü.
-
Genişletilmiş paket: A/B sürüm, hızlı teslim, danışman notuna göre ek revizyon.
Amaç: Kapsam netliği, talepleri erken stabilize eder.
13) İletişim Talepleri: Tek Kanal ve Etiketli Geri Bildirim
“Mesaj kalabalığı”nın ana nedeni çoklu kanaldır.
Kural: Tek ana kanal + acil durum kanalı. Geri bildirimler etiketli toplanır.
Şablon not: “v2’de yalnız [Metrik] ve [Terminoloji] etiketli yorum lütfen.”
14) Persona’ya Göre Talep Yönetimi
-
Danışman: kısa, metrik odaklı özet; TR–EN paralellik ve etik uyum kanıtı.
-
Endüstri araştırmacısı: performans + süre/kapasite; iş sonucu diline çeviri.
-
Öğrenci: öğretici teslim notu; mini atölye ve örnek dönüşüm.
Sonuç: Talep tonu doğru ayarlanır, yanlış beklenti doğmaz.
15) Vaka 1 – Klinik (Atıf Talebi vs. Yönerge Yasağı)
Talep: Girişte iki atıf isteniyor.
Müdahale: A-sürüm atıfsız; d ve %95 CI bulgu cümlesine; klinik anlam tek cümle; tek cümle sınırlılık.
Çıktı: Etik/biçim tam uyum; danışman ikna oldu.
16) Vaka 2 – BT/AI (Benchmark Yığılması Talebi)
Talep: “Üç metrik + iki veri seti + protokol tek cümlede olsun.”
Müdahale: Doğruluk–F1–süre tek cümlede; veri setleri “orta ölçekli/kurumsal” diye bağlam; protokol kısa yan tümce.
Çıktı: Okunabilirlik ↑, kabul olasılığı ↑.
17) Vaka 3 – Eğitim (Kuram Anlatısı ve Tema/Kappa Eksikliği)
Talep: Kuramsal arka plan uzun kalsın; temalar adı belirsiz; κ yok.
Müdahale: Arka plan 1 cümle; β + iki tema adı + κ tek cümlede; politika/uygulama etkisi kapanışta.
Çıktı: Mesaj zinciri netleşti; değerlendirme hızlandı.
18) “Üç Madde” Teslim Notu ile Talep Şeffaflığı
Her teslimde şu üç soruya kısa yanıt:
-
Neyi yaptık? (ör. kip ritmi, metrik yerleştirme)
-
Neyi bekliyoruz? (örn. CI aralığı, β onayı)
-
Sonraki adım? (EN paralellik/anahtar kelime onayı)
Etki: Talepler görünür, kararlar izlenebilir olur.
19) Kriz Protokolü: Kelime Sınırı Son Anda Düştü
Plan (4 adım):
-
Arka plan = 1 cümle
-
Amaç + yöntem = 1 cümle
-
Bulgular = 1 cümle (2 metrik/tema)
-
Etki + sınırlılık = 1 cümle
Talep yanıtı: “Mesaj sabit kalacak; yalnızca hacim disipline edilecek.”
20) Ölçerek Yönetmek: Talep KPI’ları
-
Yönerge ihlali sayısı (hedef: 0)
-
v1→vFinal okunabilirlik kazanımı
-
Benzerlik düşüşü
-
Onay turu sayısı, döngü süresi
-
“Talep–karar” uyuşmazlığı (hedef: minimum)
Kazanım: Müşteri talepleri veriyle yönetilir.
21) Cep Rehber – Talep Yönetimi Hız Kontrol Listesi
-
Brief formu eksiksiz mi?
-
Talepler rol etiketleriyle tasnif edildi mi?
-
Bağımlılıklar/kritik yol yazıldı mı (metrik, TR–EN, yönerge)?
-
Çelişen talepler için A/B sürüm hazır mı?
-
Terim sözlüğü paylaşıldı mı?
-
Okunabilirlik/benzerlik hedefleri sayıyla tanımlandı mı?
-
Zaman çizelgesi ve tamponlar görünür mü?
-
“Üç madde” teslim notu rutine girdi mi?
-
Karar günlüğü tutuluyor mu?
-
Etik ve biçim önceliği hatırlatıldı mı?
Sonuç: Talep Yönetimi, Kısa Metnin Görünmez Direksiyonudur
Müşteri talepleri, tesadüfen değil sistemle yönetildiğinde; özet metin yönergeye tam uyumlu, alan-özgü ikna metriklerini doğru yerde gösteren, TR–EN paralelliği koruyan, okunabilirlik–benzerlik hedeflerini sayıyla karşılayan ve zamanında teslim edilen bir çıktıya dönüşür. “Talep”i “gereksinim”e; “dilek”i “ölçülebilir kriter”e çeviren yaklaşım, hakem/editörün ilk 8–10 saniyede aradığı yanıtları görünür kılar. Son söz: Talep yönetimi, kısa metinde yalnız iş akışı değil, ikna mimarisidir—kabul olasılığını ölçülebilir biçimde artırır.