Tez özeti; araştırmanın amaç–yöntem–bulgu–etki zincirini 200–300 (bazı kurumlarda 300–500) kelimeye sığdıran konsantre bir anlatıdır. Bu kadar dar hacimde ikna gücü üretmek, yalnızca “iyi yazmak”la değil, metin düzenlemesürecini sistemli yönetmekle mümkündür. Metin düzenleme; yazım hatası temizliğinin ötesinde, yapısal (structural) düzenleme, içerik düzenleme, kopya düzenleme (copyediting), biçim/şekil düzenleme, iki dilli paralellik kontrolü, okunabilirlik–benzerlik denetimleri ve teslim standardizasyonunu kapsayan çok katmanlı bir mimaridir.
Özet yaptırma hizmeti, bu mimariyi süreç haline getirir: brief → haritalama → düzenleme katmanları → kalite kapıları → kanıt (raporlar) → teslim.
1) Metin Düzenlemenin Dört Katmanı: Yapı–İçerik–Kopya–Biçim
(A) Yapısal düzenleme: Mesaj sırası, paragraf/ cümle işlevleri, IMRaD kondenseri.
(B) İçerik düzenleme: Metrik/tema seçimi ve yerleştirme, arka plan ekonomisi, sınırlılık ifadesi.
(C) Kopya düzenleme: Dilbilgisi, noktalama, kip ritmi, bağlaç ekonomisi, terim/kısaltma standardı.
(D) Biçim düzenleme: Kelime/karakter sınırı, anahtar kelime biçimi, dosya adı, erişilebilir PDF.
Kural: Her katman bir öncekine dayanır; kopya düzenleme, yapısal kararlar netleştirilmeden etkili olamaz.
2) IMRaD’ın Kondenseri ile “Yapısal” Çerçeve
Özetin iskeleti tek paragrafta şu sırayı izler:
-
Bağlam + Amaç (1–2 cümle)
-
Yöntem (1 cümle)
-
Bulgular (1–2 cümle; 2–3 metrik/tema)
-
Etki + Sınırlılık (1 cümle)
Düzenleme tekniği: Her cümleyi Claim–Evidence–Impact etiketiyle test edin; etiketsiz kalan cümleyi çıkarın ya da dönüştürün.
3) Arka Plan Ekonomisi: Hacmi İknaya Ayırmak
Literatür veya bağlam anlatısı 1–2 cümleyi aşarsa yöntem/bulgular görünmez kalır.
Dönüşüm atölyesi:
-
Önce: “Son yıllarda X alanında… pek çok çalışma… önemli bir mesele…” (3–4 cümle)
-
Sonra: “X alanında Y sorunu sürmektedir. Bu çalışma, Z’yi amaçlar.” (2 cümle)
Kazanç: %30–40 hacim tasarrufu → metrik/tema için alan.
4) Metrik/Tematik Yerleştirme: İkna Para Birimini Göster
Disipline göre çekirdekler:
-
Klinik/sağlık: d, %95 CI, MCID + tek cümle klinik anlam.
-
Mühendislik/BT/AI: Doğruluk–F1/AUC–süre + kısa benchmark protokolü.
-
Eğitim/Sosyal: β katsayıları, iki tema adı, κ (kodlayıcı uyumu).
Kural: Metrikler etki cümlesinden hemen önce görünür; sayı + mini bağlam birlikte verilir (“orta ölçekli veri setinde %2,1 artış”).
5) Sınırlılık Cümlesi: Dürüst Kapanış Düzenin Parçası
Şablon: “Örneklem tek merkezle sınırlıdır; çok merkezli çalışmalar önerilir.”
Neden: Bir cümlelik sınırlılık, abartıyı dengeler; hakem güvenini artırır.
6) Kip ve Zaman Ritmi: Geniş → Geçmiş → Geniş
-
Bağlam/genel gerçek: Geniş (“görülür”, “gerektirir”).
-
Sizin eyleminiz/bulgular: Geçmiş (“uygulandı”, “arttı”).
-
Etki/öneri: Geniş (“katkı sunar”, “uygulanabilir”).
Düzenleme adımı: Kip kırılmalarını bulup bloklar halinde hizalayın.
7) Bağlaç Ekonomisi ve Cümle Ritmi
Kural: Paragraf başına 1 ana bağlaç, cümle içinde en fazla 1 ikincil bağ.
Temizlik: “Ancak bununla birlikte ayrıca” → “Ancak”.
Ritim hedefi: Ortalama cümle uzunluğu 18–24 sözcük; 30+ sözcüklü cümle oranı <%10.
8) Terim ve Kısaltma Standardı: Tek Kavrama Tek İsim
İlk geçişte tam ad + kısaltma: “Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM)”. Sonrasında yalnız YEM.
İki dilli sözlük: “iç tutarlılık ↔ Cronbach’s alpha”, “açıklayıcı faktör analizi ↔ EFA”.
Düzenleme çıktısı: Tutarlılık tablosu (TR–EN karşılıklar).
9) İki Dilli Paralellik: “Çeviri” Değil “Eşdeğer Yazım”
TR özetteki M1–M4 (amaç, yöntem, bulgu, etki) mesajları aynı sırayla EN özete aktarılır.
Düzenleme kuralı: EN özet ne fazlasını söylesin ne eksiğini; metrik/tema sayısı aynı olsun.
10) Anahtar Kelime Mimarisi ve Başlık–Özet Uyum
Formül: 3 genel + 2 bağlam + 1 yöntem/metrik.
Düzenleme kontrolü: Başlıktaki ana kavramlar özette ilk iki cümlede görünmeli; anahtar kelimeler aynı kavram ağıyla hizalı olmalı.
11) Similarity (Benzerlik) Yönetimi: Şablon Cümle Tuzakları
Kısa metinde kalıp cümle kullanımı benzerliği yükseltir.
Teknikler:
-
Cümle iskeletini değiştir (“Bu çalışma X’i amaçlamaktadır.” → “Amaç, X’tir.”).
-
Nominalizasyon azalt (“gerçekleştirilmiştir” → “yapıldı”).
-
Sayıları koru, çevre cümleyi özgünleştir.
Düzenleme kanıtı: Öncesi–sonrası benzerlik çıktısı.
12) Noktalama ve Sayısal Yazım: Mikro Temizlik
-
Noktalı virgül (;): kıyas yoğun cümle (“%2,1 doğruluk; %1,4 F1”).
-
Yüzdeler: Türkçede ondalık virgül: “%2,1”.
-
Kısaltma ve birim: İlk geçişte aç, sonra tek biçemle sürdür (ör. “dakika (dk)”).
13) Biçim/Şekil Düzenleme: Yönergeye Tam Uyum
-
Kelime/karakter sınırına harfiyen uyum.
-
Atıf politikası (yasak/tek atıf/nümerik) ve anahtar kelime sayısı/biçimi.
-
Dosya adları:
2025-09-27_TR_vFinal.pdf
,..._EN_vFinal.pdf
. -
Erişilebilirlik: PDF metin-seçilebilir, başlık etiketleri düzenli.
14) Okunabilirlik Raporu: Hissi Değil, Kanıtı Sunmak
Gösterge seti: Ortalama cümle uzunluğu, 30+ sözcüklü cümle oranı, trigram tekrar yoğunluğu, pasif/etken dengesi.
Düzenleme çıktısı: v1→vFinal raporu ve kısa yorum (ne değişti, neden?).
15) Düzenleme Akışı: ÇBYÖ Tekniği
Çıkarma: Arka plan şişkinliği, sıfat yığınları, tekrarlar.
Birleştirme: Amaç+yöntem veya etki+sınırlılık tek cümlede.
Yer değiştirme: Metrik cümlesini etki öncesine, başlık terimlerini özetin başına.
Özgünleştirme: Kalıp cümleleri yeni sözdizimiyle ifade etme.
16) Mini Atölye – 180’den 120 Kelimeye, Mesajı Korumak
Önce: 4 cümle arka plan; amaç geç; metrik yok; öznel kapanış.
Sonra:
“Bu çalışma, X bağlamındaki Y boşluğunu ele alarak Z’yi amaçlar. N katılımcı/veri seti üzerinde [tasarım/benchmark] uygulanmıştır. Doğruluk %2,1, F1 %1,4 artmıştır (p<.05); nitel analizde iki tema (A/B) belirlenmiştir (κ=0,81). Bulgular, [hedef saha] uygulamalarında maliyet ve zaman kazancına katkı sağlar. Örneklem tek merkezle sınırlıdır; çok merkezli çalışmalar önerilir.”
Analiz: Mesaj zinciri görünür; metrik–etki ardışıklığı yerinde; hacim disipline edildi.
17) Disiplinlere Göre Düzenleme Şablonları
17.1 Klinik/sağlık
-
Giriş: Klinik gereklilik/boşluk (1 cümle)
-
Amaç (1 cümle)
-
Tasarım/örneklem/etik (1 cümle)
-
Bulgular: d + %95 CI + klinik anlam (1 cümle)
-
Kapanış: Tek cümle sınırlılık
17.2 Mühendislik/BT/AI
-
Giriş: Problem ölçeği
-
Yöntem: Önerilen algoritma (tek cümle)
-
Bulgular: doğruluk–F1/AUC–süre (tek cümle)
-
Etki: Uygulama/transfer potansiyeli
17.3 Eğitim/Sosyal
-
Giriş: Kuram/bağlam + boşluk
-
Amaç + tasarım (nicel/nitel/karma)
-
Bulgular: β + iki tema adı + κ
-
Etki: Politika/uygulama + sınırlılık
18) Vaka 1 – Klinik (Atıf Yasağı, CI Zorunlu)
Sorun: Girişte iki atıf; CI yok; sıfatlı kapanış.
Düzenleme: Atıflar çıkarıldı; d ve %95 CI eklendi; tek cümle sınırlılık yazıldı.
Sonuç: Yönerge + kanıta dayalı dil; ikna gücü yükseldi.
19) Vaka 2 – BT/AI (Benchmark Yığılması)
Sorun: Üç metrik + iki veri seti + protokol tek cümlede.
Düzenleme: Doğruluk–F1–süre tek cümlede; protokol yan tümce; veri setleri “orta ölçekli/kurumsal” bağlamıyla.
Sonuç: Kısa ama güçlü kıyas; editör taraması kolaylaştı.
20) Vaka 3 – Eğitim (Karma Yöntem, Tema/Kappa Eksik)
Sorun: Temalar adsız; κ yok; amaç geç.
Düzenleme: Amaç ilk cümle; β + tema adları + κ tek cümlede; politika etkisi kapanışta.
Sonuç: Bütünlük ve ölçülebilirlik arttı.
21) İletişim İçin Düzenleme Notu: “Üç Madde Kuralı”
Her ara teslimde 3 maddelik not gönderin:
-
Neyi düzenledik? (yapı/kip/bağlaç/metrik yeri)
-
Neyi bekliyoruz? (β onayı, CI aralığı vb.)
-
Son adım? (anahtar kelime/EN paralellik onayı)
Etki: Revizyon turları azalır, anlaşmazlık riskleri düşer.
22) Zaman Baskısında Düzenleme: Kriz Protokolü
Senaryo: Kelime sınırı 300’den 200’e indi.
Plan:
-
Arka planı tek cümle.
-
Amaç + yöntem tek cümle.
-
Bulgular iki metrik/tema ile tek cümle.
-
Etki + sınırlılık tek cümle.
Amaç: Mesaj korunsun, hacme uyum sağlansın.
23) Erişilebilir Teslim: Biçim Hatalarını Metinden Önce Çözmek
-
Başlık seviyeleri ve dil etiketleri düzenli.
-
PDF metin seçilebilir.
-
Dosya adları tarih–dil–sürüm içerir.
Sonuç: Başvuru sistemlerinde hatasız geçiş, hızlı değerlendirme.
24) Okunabilirlik & Similarity Raporlarını Sunma
Örnek teslim notu:
-
“Ortalama cümle uzunluğu 26 → 20.”
-
“30+ sözcüklü cümle oranı %18 → %9.”
-
“Riskli trigramlar temizlendi; benzerlik düştü.”
Fayda: Düzenleme, hissî değil kanıtlı bir iyileştirme olarak görünür.
25) Cep Listesi – Metin Düzenleme Hız Kontrolü
-
IMRaD sırası korunuyor mu?
-
Amaç ilk 2 cümlede mi?
-
Yöntem tek cümlede mi?
-
2–3 metrik/tema etki öncesinde mi?
-
Kip ritmi geniş → geçmiş → geniş mi?
-
Bağlaç ekonomisi sağlandı mı?
-
Terim/kısaltma standardı sabit mi?
-
Başlık–özet–anahtar kelime üçgeni hizalı mı?
-
TR–EN paralellik kilitlendi mi?
-
Okunabilirlik/benzerlik raporları olumlu mu?
Sonuç: Metin Düzenleme, Kısa Metni Kanıta Dönüştürür
Tez özeti, kaderini metin düzenlemenin kalitesiyle belirler. Yapısal çerçeve (IMRaD kondenseri), metrik/tema yerleştirme, kip–bağlaç–terim disiplini, sınırlılık cümlesinin dürüstlüğü, iki dilli paralellik, okunabilirlik–benzerlik kanıtları ve biçimsel uyum birlikte yönetildiğinde, kısa metin yüksek ikna üretir. Özet yaptırma hizmeti bu süreci tekrarlanabilir bir kalite sistemine dönüştürür: net brief, katmanlı düzenleme, kalite kapıları ve kanıtlı teslim. Sonuç, hakem/editörün ilk 8–10 saniyede “ne–nasıl–ne buldu–kime ne sağlar” sorularına yanıt veren, ölçülebilir ve güvenilir bir vitrindir. Kısacası, metin düzenleme; kısa metnin görünmez ama belirleyici mimarisidir.